Pretekstem do napisania tego tekstu jest 20 lat działalności Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół III Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Olsztynie, Zdecydowałem się na przelanie na papier kilku zdań na temat działalności tej organizacji przede wszystkim ze względu na słowo zawarte w tytule – „……… minęło”. Pragnę uwiecznić 20-letnie dzieje Stowarzyszenia, ponieważ wszystkie znaki na niebie i ziemi wskazują, że niedługo przejdzie ono do historii. Przyczyna takiej sytuacji nie jest jednoznaczna. Można uznać, że upływający czas pozbawił grono założycieli, w tym i piszącego te słowa, entuzjazmu i nadziei, że kolejne pokolenia absolwentów „ Trójki” w takim samym stopniu, jak pierwsze roczniki będą czuły więź ze szkołą, nie tylko kilka lat po opuszczeniu jej murów, ale także przez całe swoje dorosłe życie. Możliwe, że brak zainteresowania utrzymaniem więzi ze szkołą wynika z zachodzących zmian, nie tylko w metodach nauczania, ale również z powodu utraty przez szkołę dawnej pierwszoplanowej pozycji w zdobywaniu wiedzy.
Aby oddać klimat, w jakim powstawało Stowarzyszenie pozwolę sobie zacytować fragment napisanego przeze mnie tekstu zamieszczonego w publikacji książkowej wydanej z okazji 40 lat III Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Olsztynie. Materiał ten zatytułowany był: „Ponownie Razem” :
„Wraz z gronem przyjaciół z klas A i B rocznika 1951r. już od 1989 roku organizowaliśmy wspólne klasowe zjazdy. Co 5 lat spotkaliśmy się w szkole, a następnie wyjeżdżaliśmy do jakiegoś ośrodka wczasowego, jakich wiele w najbliższej okolicy Olsztyna. W 1998r. wpadliśmy na pomysł, aby rozszerzyć grono uczestników spotkania (związanego z 30-leciem naszej matury) o koleżanki i kolegów z klas C, D i E. Pomysł się spodobał i już zimą z 1998 na 1999r. podjął prace zespół, w skład którego weszło po 2 przedstawicieli każdej z pięciu klas. Gościny udzieliła nam Biblioteka przy ul. Smętka, kierowane przez Kasię Frankowiak (Pochowską), bez której udziału wszystkie późniejsze działania byłyby niemożliwe. To w bibliotece zrodziły się prawie wszystkie pomysły realizowane początkowo w ramach przygotowań do zjazdu pięciu klas, a następnie do wspólnych obchodów naszych 50. Urodzin, które świętowaliśmy 9-10 czerwca 2001r. w ośrodku wczasowym w Bęsi koło Biskupca. Na tym spotkaniu honory gospodarzy domu pełnili Ania i Marek Żabińscy, którzy sprawili nam wielką niespodziankę, przywożąc na spotkanie ogromny tort urodzinowy z 50 świeczkami.
Trudno nie wspomnieć, że to ich wiejska posiadłość stała się kolejnym fantastycznym miejscem, gdzie snuliśmy marzenia o wielkości szkoły, naszym w tym udziale i…… wybudowaniu dla absolwentów „Domu Starców” z dodatkiem do nazwy im. Mikołaja Kopernika. Ten ostatni pomysł najmocniej wspierał nasz czołowy intelektualista i piewca szkolnych wspomnień na łamach „Gazety Olsztyńskiej”, Marek Barański.
Przygotowując się do spotkania z okazji 50.urodzin opracowaliśmy scenariusz, który obejmował zarówno spotkanie w szkole, jak i wyjazdowy bal, na którym toasty miały być wnoszone nie tylko sokiem z jabłek lub czarnej porzeczki. Ta ostatnia okoliczność miała pomóc przy poszukiwani chętnych do założenia stowarzyszenia skupiającego absolwentów naszego Liceum. Zabawa trwała do rana, a wiele osób wcale nie poszło spać tej nocy. Z tego powodu dopiero w autobusie, w czasie powrót do Olsztyna udało się przeprowadzić zebranie założycielskie. Wszyscy obecni podpisali listę, deklarując w ten sposób przystąpienie do Stowarzyszenia w charakterze jego członka- założyciela. Każda z klas zgłosiła swojego przedstawiciela do Komitetu Założycielskiego, a na przewodniczącego zespołu składającego się z : Romulady Lisowskiej (Doroszuk), Katarzyny Frankowiak (Pochowskiej), Ireneusza Markiewicza, Anny Żabińskiej (Grygiel) i Andrzeja Sikorskiego postawiono piszącego te słowa. Z góry przyjęliśmy zasadę, że zebrania Komitetu, jak i później Zarządu stowarzyszenia będą miały charakter otwarty. Nie mogą one być kolejnym miejscem pełnym sztampy, formalizmu i innych okropnych rzeczy. Szybko nawiązaliśmy kontakt z Dyrektorem Liceum, Panem Witoldem Karpińskim oraz niektórymi naszymi nauczycielami. Inicjatywą zainteresowała się prasa i inne licea- nasi „odwieczni wrogowie”, a teraz pol latach w bardzo wielu przypadkach najbliżsi przyjaciele z czasów studiów, z pracy czy też po prostu uczestnicy wspólnych młodzieńczych przygód.
Komitet pracował w miejscach wcześniej wymienionych, ale raz na miesiąc swoje spotkania organizował na terenie Szkoły, zapraszając na nie niektórych profesorów i zainteresowanych kolegów.
To tu opracowany został Statut Stowarzyszenia zarejestrowanego 9 października 2001r. przez Sąd Rejonowy w Olsztynie w Krajowym Rejestrze Sądowym pod numerem 0000051469 jako „Stowarzyszenie Absolwentów i Przyjaciół III Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Olsztynie”. Komitet wraz z gronem przyjaciół z wielu roczników opracował projekt programu działania Stowarzyszenia, który został zaprezentowany i następnie zaakceptowany przez I Walne Zebranie Stowarzyszenia Absolwentów III Liceum Ogólnokształcącego. Odbyło się ono 6 kwietnia 2002r. w Sali gimnastycznej Szkoły. Na ten dzień chęć przystąpienia do Stowarzyszenia zadeklarowało 81 absolwentów oraz trzech profesorów: Lidia Bednarska, Jerzy Klikowicz i Witold Karpiński. Udział w spotkaniu wzięły 62 osoby, a obradami kierowało prezydium w składzie Katarzyna Frankowiak, Mieczysław Nowak i Anna Żabińska.
Zebranie zatwierdziło cele statutowe Stowarzyszenia, do których między innymi zaliczono: tworzenie w szkole warunków sprzyjających zdobywaniu wiedzy oraz integrowanie wokół tego celu absolwentów i przyjaciół Liceum, podwyższanie poziomu nauczania, utrzymywanie łączności między absolwentami poszczególnych roczników oraz tworzenie więzi międzypokoleniowych, dbałość o dobre imię Liceum, udzielanie pomocy byłym pedagogom szkoły, pomocy kołom zainteresowań działającym na terenie Liceum ze szczególnym uwzględnieniem kultury i sportu, popularyzowanie wiedzy o patronie szkoły- Mikołaju Koperniku. Zebranie uchwaliło również program działania Stowarzyszenia na najbliższe 5 lat.
W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że głównym jego celem był aktywny udział w zorganizowaniu i przeprowadzenie Zjazdu Absolwentów z okazji 40-lecia naszego Liceum. W chwili powoływania Stowarzyszenia wydawało się nam że rok 2004 jest tak odległy, iż bez trudności uda nam się przygotować we wszystkich szczegółach to wielkie szkolne święto. Do tego czasu planowaliśmy podejmowanie różnorodnych inicjatyw zmierzających do realizacji celów Stowarzyszenia.
Walne zebranie wybrało również władze Stowarzyszenia na pierwszą kadencję. W skład Zarządu weszli: Andrzej Kurowski- Przewodniczący, Krystyna Chrzanowska (Koczwarska)- Zastępca Przewodniczącego, Anna Żabińska (Grygiel)- Sekretarz, Andrzej Sikorski – Skarbnik oraz Mieczysław Nowak, Paweł Jaszczuk, Wojciech Wacław- Członkowie. Do Komisji Rewizyjnej weszli: Roman Banaszek, Andrzej Jurkowski i Janusz Prucnal. Z różnych względów zarówno z pracy w Zarządzie, jak i w Komisji, zrezygnowało kilka osób. Bardzo tego żałujemy, ponieważ miały one znaczny wkład w powstanie Stowarzyszenia. Mamy nadzieję, że w dalszym ciągu interesują się naszymi działaniami, chociaż nieoficjalnie.
Na comiesięcznych, otwartych posiedzeniach Zarządu zgłaszano wiele pomysłów związanych z promowaniem szkoły i wspieraniem uczniów o szczególnych zdolnościach. Jednym z nich jest organizowanie w czerwcu każdego roku regat żeglarskich z udziałem uczniów i absolwentów trzech najstarszych liceów naszego miasta. Ostateczny kształt pomysłowi nadał Marek Żabiński, który namówił gospodarzy przystani „Warmia” do udzielenia nam gościny. Do dnia dzisiejszego regaty odbyły się już trzykrotnie. Za każdym razem towarzyszył im „duch walki” oraz świetna atmosfera wśród kibiców. Z łezką w oku, przy piwie, śpiewając szanty wspominamy czasy, kiedy wielu uczniów zdobywało stopnie żeglarskie, mieliśmy swoich reprezentantów wśród mistrzów okręgu i Polski. Puchar przechodni jeszcze nigdy nie trafił do naszych rąk, ale może to jest tylko taktyczne pociągniecie, ponieważ regulamin zawodów przewiduje, że zaszczyt organizowania następnych regat przypada zwycięskiej szkole.
Inna inicjatywa Stowarzyszenia zakończona sukcesem to częściowe wyremontowanie i nadanie jednej z sal lekcyjnych imienia Tadeusza Rostańskiego oraz zgromadzenie w niej w kilku gablotach pamiątek po naszym drogim „Samowarze”. Uroczystego otwarcia Sali dokonała małżonka Profesora 1 września 2003r. Tego samego dnia, w czasie akademii otwierającej nowy rok szkolny, Stowarzyszenie wręczyło dyplom i nagrodę rzeczową uczniowi uznanemu przez Radę Pedagogiczną za najlepszego w naukach ścisłych, którymi interesował się Profesor Tadeusz Rostański. Następne takie wyróżnienie wręczono 30 kwietnia 2004r. przy okazji pożegnania przez Szkołę kolejnego rocznika absolwentów. Stowarzyszenie planuje przyznawać takie nagrody każdego roku.
Pomysłów i praktycznych działań mamy już wiele na swoim koncie. Cieszymy się, że uczniowie pierwszych klas poznają sylwetkę Patrona szkoły w salach olsztyńskiego Zamku, że przy różnych okazjach nawiązują do postaci Mikołaja Kopernika.
Podjęliśmy również próbę nawiązania kontaktów z innymi liceami w Polsce, noszącymi imię naszego Patrona. Stworzyliśmy bazę danych obejmującą adresy wszystkich takich szkół, ale pierwszy gest przyjaźni wykonaliśmy w stronę jednego z najstarszych liceów- jest nim I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 2002r. nasi przedstawiciele uczestniczyli w uroczystym pożegnaniu maturzystów tej szkoły i posiedzeniu Zarządu stowarzyszenia skupiającego absolwentów. Znacznie większa ekipa uczestniczyła w 2003r. w balu zorganizowanym przez tę organizację. Nasze koleżanki podbiły serca „brzydszej” części uczestników zabawy”.
Wyżej opisane początki działalności Stowarzyszenia były bardzo bogate w wydarzenia. Niektóre ze wspomnianych nabrały charakteru corocznego i mają miejsce do dnia dzisiejszego, inne po wspaniałym starcie i trwaniu przez kilka lat pozostawiły po sobie tylko wspomnienie i liczne zdjęcia.
Do pierwszych z dumą zaliczamy coroczny wybór przez Radę Pedagogiczną III Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika najlepszego ucznia z nauk ścisłych. Otrzymuje on nagrodę rzeczową ufundowaną przez Stowarzyszenie oraz dyplom poświadczający otrzymanie przez ucznia nagrody im. Prof. Tadeusza Rostańskiego, którego postać zasługuje na specjalną notę. Postać tego wspaniałego człowieka i wychowawcy uhonorowana została salą pamięci oraz corocznym składaniem kwiatów na jego grobie w każdą kolejną rocznicę jego śmieci – 11 listopada 1999 r.
Imprezą sportową, jaką zainicjowało Stowarzyszenie, były regaty żeglarskie. Początkowo na jeziorze Ukiel współzawodniczyły jedynie trzy najstarsze licea Olsztyna, zgłaszając po jednej załodze uczniowskiej i absolwenckiej. Dopiero od piątych regat, gdy w tej samej formule zaprosiliśmy do udziału inne szkoły ponadgimnazjalne Olsztyna, nad regatami patronat objął Prezydent Olsztyna. Zawody nabrały rozmachu i wynikiem tego był ich wojewódzki status i przejęcie organizacji przez Ośrodek Sportu i Rekreacji w Olsztynie. Po kilku latach idea ścigania się przez uczniów i absolwentów gromadziła coraz mniejsze grono miłośników żagli i obecnie współzawodnictwo szkolnych żeglarzy możemy oglądać jedynie na zdjęciach.
Podobny los spotkał inne inicjatywy Stowarzyszenia. Przez kilka lat dla członków i przyjaciół organizowaliśmy rejsy żeglarskie po Wielkich Jeziorach i bale karnawałowe pod hasłem „Urodziny Mikołaja Kopernika”. Uczestnicy tych zabaw przebierali się za mniej lub bardziej kolorowe postacie. „Co to były za bale!”
Kolejną inicjatywą Stowarzyszenia, która przetrwała do dnia dzisiejszego jest przyznawanie „Honorowej Matury III Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Olsztynie” osobom, które nie mając honoru otrzymania matury Liceum po pomyślnie zdanym egzaminie, kończąc inne szkoły średnie zasłużyły się naszemu Liceum w wyjątkowy sposób. To wyróżnienie nadaje również Rada Pedagogiczna, a Stowarzyszenie wydaje opinię o kandydacie.
Od dnia powołania Stowarzyszenia jego członkowie uczestniczą we wszystkich świętach naszego Liceum, a w tym w Dniu Patrona i Absolwenta oraz Dniu Kariery Zawodowej. Przy tych okazjach dzielimy się wspomnieniami oraz podkreślamy znaczenie wiedzy i doświadczeń, jakie wynieśliśmy z murów naszej budy. Staramy się włączyć w proces nauczania i to nie tylko zakupując i przekazując szkole sprzęt, o czym napiszę poniżej.
Wspomniany powyżej Dzień Kariery Zawodowej jest okazją do przedstawienia nie tylko sylwetek absolwentów, którzy odnieśli sukces w życiu zawodowym i popularyzacji zawodów przez nich wybranych, ale również do przedstawienia ich charakteru i postaw życiowych. Jedną z takich postaci jest Piotr Gwiazda, który co prawda nie zakończył edukacji w naszym Liceum otrzymaniem matury, ale było to spowodowane wyjazdem Piotra wraz z rodzicami do Stanów Zjednoczonych. Obecnie jest on profesorem literatury angielskiej na Uniwersytecie w Pittsburgu. Jest również wziętym poetą, a jego pierwszy tomik zatytułowany jest „Gagarin Street”. Tak dawniej nazywała się ulica, przy której mieści się nasze Liceum. Właśnie z powodu tego tytułu i ciepłych słów, jakimi wspominał pobyt w jej murach wraz z dyrekcją Liceum zorganizowaliśmy aukcję dzieł sztuki absolwentów i należących do nich przedmiotów, gromadząc pieniądze na wydanie tomiku z tłumaczeniami jego wierszy. Tomik w 2021r. oddany został miłośnikom poezji.
Posiadamy status organizacji pożytku publicznego nadany postanowieniem Sądu Rejonowego VIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego 16.11.2005r. Uzyskiwane przez Stowarzyszenie odpisy 1% podatku dochodowego od osób fizycznych oraz składki członkowskie pozwalają nam, a prawdę powiedziawszy pozwalały, na zakup nowoczesnego sprzętu wzbogacającego gabinety przedmiotowe w tablice multimedialne, laptopy, komputery, drukarki itp. Ufundowaliśmy nagrodę uczniom, którzy okablowali szkołę tworząc wewnętrzną sieć informatyczną, zakupiliśmy fantom do ćwiczeń z udzielania pierwszej pomocy oraz dwukrotnie wyposażyliśmy salę gimnastyczną w tablice świetlne i chronometry, słupki i naciągi do piłki siatkowej.
W tym miejscu należy podkreślić, że w wyżej opisanym okresie 20 lat dwukrotnie byliśmy współorganizatorami Zjazdów Absolwentów zorganizowanych w związku z jubileuszem czterdziesto- i pięćdziesięciolecia działalności naszego Liceum. Oba jubileusze to wielkie sukcesy organizacyjne naszego Stowarzyszenia i Dyrekcji III Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Olsztynie. Zdaniem wszystkich uczestników obu tych imprez Olsztyn nie widział tak bogatych obchodów jakiejkolwiek szkoły. Wystarczy zauważyć, że w balu Absolwenta zorganizowanym z okazji 40-lecia udział wzięło ponad 750 osób, a obok całej powierzchni Restauracji „Przystań” nad jeziorem Ukiel dodatkowo wynajęliśmy Restaurację „Feta”. Główne uroczystości odbywały się w kinie Kopernik, którego już nie ma. Pamiątką po jubileuszu jest książka wydana z tej okazji zawierająca liczne wspomnienia oraz listę wszystkich absolwentów do 2004r.
Jeszcze bardziej uroczysty charakter miały obchody 50-lecia Liceum. Rozpoczęliśmy obchody 18.09.2014 r. – głównym wydarzeniem tego dnia było otwarcie wystawy osiągnięć artystycznych absolwentów. Wspaniałym dziełom sztuki autorów znanych nie tylko w kraju, ale i zagranicą gościny udzieliły sale wystawowe Kamienicy Naujacka. Dziedzinę literatury reprezentowały prace Piotra Bałtroczyka, Marka Barańskiego, Kazimierza Brakonieckiego, Alicji Bykowskiej-Salczyńskiej, Sławomira Fafińskiego, Jerzego Ignaciuka, Pawła Jaszczuka, Janusza Połoma i Joanny Wilengowskiej. W salach poświęconych sztukom wizualnym swoje prace zaprezentowali: Marek Barański, Iwona Bolińska-Walendzik, Urszula Dudko, Mariusz Hermanowicz, Marzena Huculak, Anna Kmieć, Barbara Kokoryn, Mateusz Obarek, Janusz Połom, Joanna Rostańska, Ewa Skaper, Anna Stankiewicz oraz Maria Targońska. To było wyjątkowe wydarzenie. Wieczór natomiast spędziliśmy przy szantach w wykonaniu Grzegorza Tyszkiewicza, a gościny udzielił nam Dom Weselny Eljan zlokalizowany na obrzeżach Olsztyna. Następnego dnia, 19.09.2014 r., odbyła się główna akademia. Zorganizowana została w Warmińsko- Mazurskiej Filharmonii, a uświetniły ją występy absolwentów, których zainteresowania muzyczne odpowiadały temu szacownemu budynkowi.
20 września 2014 r. został zorganizowany zjazd absolwentów, a wykonawcy muzyki rozrywkowej posiadający maturę naszego Liceum wystąpili w trzecim dniu obchodów w Hali „Urania”. Już po pierwszych taktach większa część widowni znalazła się na parkiecie, rozgrzewając się przed wieczornym balem zorganizowanym w restauracji „Przystań”. Z okazji jubileuszu pięćdziesięciolecia powstała kolejna publikacja o historii III LO w Olsztynie licząca 191 stron i bogato ilustrowana zdjęciami. Tym razem lista absolwentów została zamknięta na roczniku matura 2014.
Powyższego podsumowania 20 lat działalności naszego Stowarzyszenia nie możemy zakończyć optymistycznie. Mimo licznych sukcesów grono działaczy systematycznie się zmniejsza. Jedni odchodzą i to w sposób ostateczny, inni rezygnują z aktywności z powodu utraty zainteresowania dalszą działalnością w Stowarzyszeniu, z powodu wieku lub choroby. Poza kilkoma osobami aktyw stanowią założyciele Stowarzyszenia. Uważają oni, że istnienie naszej organizacji nie tylko wzbogaca wizerunek Liceum, ale również przynosi jemu wymierne korzyści. Licząc na aktywność kolejnych roczników absolwenckich dotychczasowi działacze przesuwają na kolejny rok zamiar likwidacji Stowarzyszenia.
Przewodniczący Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół III LO w Olsztynie
Andrzej Kurowski